De zorgplicht van banken staat opnieuw in de schijnwerpers nu blijkt dat illegale online casino’s jarenlang betalingen konden ontvangen via financiële instellingen. Hoewel banken wettelijk verplicht zijn om integriteit en transparantie in hun transacties te waarborgen, blijkt uit onderzoek van CasinoZorgplicht dat betalingen aan illegale gokbedrijven zowel vóór als na de legalisatie van online gokken in Nederland op 1 oktober 2021 onverminderd doorgingen. Dit roept vragen op aan toezichthouder De Nederlandsche Bank over de effectiviteit van toezicht en naleving van regels, vooral in gevallen waarin de transacties aan soms bewezen (beboette) illegale bedrijven zoals online casino’s verhuld worden onder misleidende omschrijvingen zoals “marketing solutions.”
Revolutbank zoekt grenzen op
Een opvallend voorbeeld betreft de activiteiten van Revolutbank, dat via Nederlandse IBAN-nummers betrokken lijkt te zijn bij betalingen aan illegale gokbedrijven. Uit onderzoek van CasinoZorgplicht blijkt soms een patroon van verdachte transacties, zoals hoge stortingen in korte tijd, vaak ’s nachts, en omschrijvingen die de werkelijke aard van de betalingen maskeren.
Dergelijke praktijken roepen de vraag op hoe banken hun onderzoeksplicht invullen en hoe zij kunnen voorkomen dat zij indirect bijdragen aan witwaspraktijken en illegale gokactiviteiten. De rol van toezichthouders zoals De Nederlandsche Bank (DNB), de Kansspelautoriteit (Ksa) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) is daarbij van groot belang. Zo bleek ook al uit een CasinoZorgplicht interview met Rabobank.
De omvang van de problematiek wordt onderstreept door het grote aantal rechtszaken dat door consumenten is aangespannen tegen illegale gokbedrijven. Dit leidde ertoe dat Nederlandse rechtbanken prejudiciële vragen hebben gesteld aan de Hoge Raad, een shortcut want de rechtbanken zagen het aantal aanvragen voor exact dezelfde rechtszaken exponentieel stijgen. In december 2024 zal de Hoge Raad definitieve vragen over deze kwestie formuleren nadat eerdere procedures door Unibet werden beïnvloed en vertraagd. Het patroon van civiele rechtszaken en restituties aan gokkers wijst op systematische misstanden, waarbij banken mogelijk een onwettig faciliterende rol hebben gespeeld.
Overeenkomsten met invallen van FBI bij Pokersites
De parallellen met “Black Friday” in 2011, toen de FBI grote Amerikaanse pokersites binnendrong wegens illegale transacties en witwassen, zijn treffend. Net als destijds worden betalingen aan goksites verhuld met termen die geen verband lijken te hebben met gokken. Voorbeelden zoals “Damagi Marketing Solutions” en “Red Raven” in de transactieoverzichten van Revolut-klanten versterken de vraag: hoe moeten banken hun zorgplicht inzetten om verdachte transacties te signaleren en te stoppen? Het antwoord op deze vraag raakt de kern van het vertrouwen in ons financiële stelsel.
De huidige situatie rondom illegale online casino’s en verdachte transacties vertoont sterke overeenkomsten met de gebeurtenissen op “Black Friday” in de Verenigde Staten op 15 april 2011. Op die dag viel de FBI vier grote pokersites binnen, waaronder Pokerstars, Full Tilt Poker en Absolute Poker, vanwege illegale praktijken en witwasconstructies. Transacties werden destijds verhuld als betalingen voor producten en diensten, terwijl ze in werkelijkheid bedoeld waren voor online gokken. Ook nu lijken banken zoals Revolut transacties te faciliteren waarbij de werkelijke aard van de betalingen wordt gemaskeerd. Dit roept de vraag op of banken voldoende waakzaam zijn om vergelijkbare situaties te voorkomen.
Rol van banken en DNB bij illegaal online gokken
De betrokkenheid van De Nederlandsche Bank (DNB) bij deze kwestie vloeit voort uit haar rol als toezichthouder op de integriteit van het financiële stelsel. Banken zoals Revolut, die met Nederlandse IBAN-nummers opereren, vallen onder het toezicht van DNB als het gaat om het naleven van anti-witwaswetgeving (WWFT) en het tegengaan van financiële criminaliteit. Casinozorgplicht.nl heeft DNB daarom een reeks vragen gesteld, waaronder hoe banken hun onderzoeksplicht naar de bonafiditeit van zakelijke partners moeten uitvoeren, en welke stappen zij moeten ondernemen bij het detecteren van verdachte transacties, zoals grote stortingen naar illegale casino’s of betalingen met verhullende omschrijvingen.
Daarnaast is gevraagd hoe DNB toezicht houdt op banken die mogelijk witwassen faciliteren en waarom instellingen als Revolut niet onmiddellijk banden verbreken met gokbedrijven die boetes van de Kansspelautoriteit hebben ontvangen. Deze vragen leggen niet alleen de focus op de verantwoordelijkheid van banken, maar ook op de toezichthoudende taak van DNB om het financiële stelsel eerlijk en transparant te houden.
DNB neemt tijd en reageert
Na een gesprek met tussenpozen en aanvullingen van ongeveer een maand, waarin Casinozorgplicht volledige transparantie bood met voorbeelden en transacties en interviews met banken komt toezichthouder DNB vandaag met een reactiestatement. Woordvoerder Dorinde Meuzelaar reageert op de vragen, net als in 2023:
“Graag kom ik terug op de vragen die aan DNB zijn gesteld. Daarbij de kanttekening dat DNB een geheimhoudingsplicht heeft en daarom niet in kan gaan op vragen over individuele instellingen. Ook kunnen we geen uitspraken doen over eventuele (on)mogelijkheden inzake (civiel)rechtelijke procedures. Maar in algemene zin kunnen we het volgende zeggen over de verplichtingen die voortvloeien uit de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). De Wwft kent een risicogebaseerde benadering. Dit houdt in dat instellingen zelf een inschatting maken van de relevante risico’s van een cliënt en daar vervolgens voldoende mitigerende maatregelen tegenover zetten. De mate van risicobereidheid bepaalt vervolgens welke mitigerende maatregelen noodzakelijk zijn.
Het cliëntenonderzoek vormt een belangrijk onderdeel van de maatregelen om witwassen en financieren van terrorisme te voorkomen. Instellingen dienen in beginsel in alle gevallen cliëntenonderzoek uit te voeren. Als onderdeel van het cliëntenonderzoek verplicht de Wwft een instelling om een voortdurende controle uit te oefenen op de zakelijke relatie en de tijdens de duur van deze zakelijke relatie verrichte transacties, om te verzekeren dat deze overeenkomen met de kennis die de instelling heeft van de cliënt en diens risicoprofiel. Daarnaast verplicht de Wwft een instelling om aan de hand van de indicatoren in het Uitvoeringsbesluit Wwft te beoordelen of een voorgenomen of verrichte transactie ongebruikelijk is en, zo ja, om deze te melden aan de FIU.
De Wwft bepaalt dat een instelling een verrichte of voorgenomen ongebruikelijke transactie onverwijld nadat het ongebruikelijke karakter van de transactie bekend is geworden, moet melden aan de FIU. In het Uitvoeringsbesluit Wwft zijn per type instelling indicatoren vastgesteld aan de hand waarvan wordt beoordeeld of een transactie wordt aangemerkt als een ongebruikelijke transactie. De meeste van deze indicatoren zijn objectieve indicatoren. Naast deze objectieve indicatoren geldt dat een transactie als ongebruikelijk moet worden aangemerkt indien de transactie de instelling aanleiding geeft te veronderstellen dat die transactie verband kan houden met witwassen of financieren van terrorisme (de subjectieve indicator).
Banken dienen bovenstaande verplichtingen die voortvloeien uit de Wwft na te leven”.
Conclusie: een zorgplicht met vragen
De kwesties rond de zorgplicht van banken en hun betrokkenheid bij illegale online casino’s blijven deels onbeantwoord. Waarom banken hun banden niet direct verbraken met illegale gokbedrijven nadat deze boetes kregen van de Kansspelautoriteit, blijft onduidelijk. Daarnaast roept de vraag hoe ver de zorgplicht van een bank reikt bij het faciliteren van online gokken – met alle bijbehorende risico’s zoals witwassen en consumentenbescherming – discussie op.
De conclusie is dat het toezicht op banken en hun rol bij verdachte transacties richting illegale online casino’s nog veel werk vereist. Het voorbeeld van Revolut Bank, met verhullende transacties zoals “Damagi Marketing Solutions,” (in werkelijkheid een illegaal online casino) toont aan hoe groot de verantwoordelijkheid is die op banken rust. De vraag blijft of DNB, de Kansspelautoriteit en de AFM voldoende middelen en daadkracht hebben om deze uitdagingen aan te pakken. Voor nu is het aan de toezichthouders en banken om hun verantwoordelijkheid in deze kwestie eindelijk volledig te nemen.
Nemen burgers ook hier het heft in eigen hand en komen er eveneens (massa)rechtszaken tegen banken?
Welke partijen spelen nog meer een rol in dit grotere wordende casino schandaal dat kennelijk leidde tot civiele massaclaims en individuele rechtszaken en hoe heeft dit onder de neus van de overheid zo ver kunnen komen?
